bokmålsordboka
ord
SUBSTANTIV
Norrønt orð, beslektet med latin verbum
En gruppe språklyder eller bokstaver som er bærer av en betydning, og som opptrer som minste selvstendige enhet i en ytring
Setningen ‘jeg har sett den filmen’ består av fem ord
‘framskritt’ er et sammensatt ord
En mann av få ord (fåmælt)
Vi visste ikke ordet av det før ulykken skjedde (fikk ikke sanset oss)
Ord for ord
Nøyaktig, ordrett
Det var rene ord for pengene (sagt rett ut, uten omsvøp)
Veie sine ord (tenke seg godt om før en sier noe)
Ikke ha sagt sitt siste ord eller siste ordet i en sak (i overført betydning: ikke anse for avsluttet, oppgjort eller lignende)
Godt ord igjen! (la oss snakke vennskapelig igjen, glem det fornærmende jeg sa)
Det er et gammelt ord som sier at magen blir mett før øynene
Bibelen, bibelsted
Guds, Skriftens ord
Med andre ord
Det vil si
Forkortet m.a.o.
Et pauli ord
Strenge, oppriktige ord, irettesettelse
For et godt ord
I overført betydning: uten større årsak, lett
Gå troll i ord
(usannsynlig) utsagn som blir til virkelighet
Ikke få ord for seg
Ikke få uttrykt det en vil
Få siste ordet
Bli stående uimotsagt
Ta på ordet
Ta bokstavelig det noen sier, benytte seg av det noen (tankeløst) tilbyr
Ha et ord med i laget
Være med og bestemme
Med rene ord
Med likeframme uttrykk
Legge inn et godt ord for
Gå god for
Ha sine ord i behold
Kunne stå ved det en har sagt
Bevinget ord
Tankespråk, fyndord
Tale, innlegg (i debatt, diskusjon)
Be om ordet
Ha ordet
Ta ordet
Ordet er fritt (hvem som vil kan uttale seg)
Komme til orde
Få anledning til å si noe
Føre ordet
Være den som taler og bestemmer
Ta til orde for
Komme med forslag om, gå inn for
Han har ord (på seg) for å være bråsint
Ha godt, dårlig ord på seg
Gi sitt ord på noe
Det har du mitt ord på (det lover jeg deg)
Tro noen på hans ord
Det har du mitt ord for (jeg innestår for at det er sant)
Bryte, gå fra sitt ord
Holde, stå ved sitt ord
ordavledning, ordavleiing
SUBSTANTIV
I språkvitenskap: det å danne nye ord av eksisterende ord ved for eksempel en avledningsendelse
ordbilde
SUBSTANTIV
Hørsels- eller synsforestilling som et ord gir i bevisstheten
nynorskordboka
ord
SUBSTANTIV
Norr. orð; smh med lat. verbum
I spraakv: kvar av dei minste sjølvstendige einingane som ei ytring kan delast inn i; morfem el morfemkombinasjon som ikkje kan delast opp med å føye inn andre morfem, og som kan skiljast ut med pause føre og etter i ei ytring
Det talte ordet
Det skrivne ordet
Denne setninga har fem ord
Framsteg er eit samansett ord
Ho sa ikkje ordet (ho tagde)
Ikkje skjøne eit ord
Gje att ord for ord (ta opp att (ei utsegn) ordrett, nøyaktig)
Setje ord til ein melodi
Det var eit sant ord
Det var reine ord for pengane
Eit ord i rett(e) tid
Vege orda sine (tenkje seg godt om før ein seier noko)
Eg gjer hennar ord til mine (eg stør henne fullt ut)
Ikkje få ord for seg (ikkje få sagt det ein vil)
Lyge for eit godt ord
Ha eit ord med i laget
Vere med og avgjere
Med andre ord
Sagt på ein annan måte
Det vil seie
Forkorta m.a.o.
Med reine ord
(seie noko) rett ut
Leggje orda i munnen på ein
Etter 2. Mos 4,15: få nokon (uviljande) til å vere talsmannen sin
Påverke ein til å seie, svare noko
Leggje inn eit godt ord for
Gå god for
Ta på ordet
Ta det nokon seier bokstavleg
Utnytte det nokon (tankelaust) tilbyr
Få siste ordet
Bli ståande uimotsagd
Seia siste ordet i ei sak
Rekne ei sak for avgjord, avgjera eit spørsmål
Gå troll i ord
Spå noko ein kanskje ikkje er meint el. trudd, men som skjer likevel
For eit godt ord
Lett, utan særleg grunn
Eit pauli ord
Irettesetjing, refs
Det er eit ord som seier at den svelt ikkje som tjukt bit
Bibelen
Guds, Herrens ord
Eit ord ifrå Bibelen
Tale, innlegg (i eit ordskifte og liknande)
Be om ordet
Få, ha ordet
Ta ordet
Føre ordet
Vere den som taler og tek avgjerdene
Kome til orde
Få høve til å seie noko
Ta til orde for
Gå inn for, føreslå
Gammal gen etter til:
Kven som helst kan uttale seg
Ordet er fritt
Ha ord (på seg) for å vere bråsint
Ha godt, dårleg ord på seg
Som ordet går (etter det folk seier)
Før ein veit ordet av det (før ein får tenkt seg om)
Gje ordet sitt på noko
Tru nokon på ordet hans el. hennar
Bryte, gå frå ordet sitt
Halde, stå ved ordet sitt
I databehandling: gruppe av teikn som utgjer ei eining som skal behandlast under eitt
ordarkiv
SUBSTANTIV
Arkiv med innsamla ord; ordregistrant
ordavleiing
SUBSTANTIV
I språkvitskap: det å lage nye ord (til dømes med avleiingsendingar) av ord som alt finst
ordbilete, ordbilde
SUBSTANTIV
Høyrsels- og/el. synsførestilling som eit ord gjev i medvitet