bokmålsordboka
hode
SUBSTANTIV
Norrønt hǫfuð
øverste del av kroppen hos mennesker, øverste eller fremste del av kroppen hos dyr med hjerne, høyere sanseorganer, munn og åpning til luftveiene
Et troll med tre hoder
Være snau i hodet
Ha vondt i hodet
Få en snøball i hodet
Slå en i hodet
Sitte med hodet i hendene
Ordtak:
Utlove belønning for å få en drept
Sette en pris på ens hode
Over en
Bringe ulykke over ens hode
Gjorde henne overmodig
Suksessen gikk henne til hodet, til hodet på henne
Gjorde meg ør, beruset
Vinen gikk meg til hodet
Uten at de ble rådspurt eller fikk vite om det på forhånd
Beslutningen ble tatt over hodet på de ansatte
Stort hode og lite vett
Klø seg i hodet
Ofte som tegn på rådvillhet
Gjøre et hode kortere
Henrette ved å hogge hodet a
Ha tak over hodet
Ha husrom
La hodene rulle
Begå massehenrettelse; også: nådeløst avsette, dømme ledende personer
Ha/holde hodet over vannet
Også: så vidt greie seg
Med hodet under armen
Uten å tenke, bruke hodet
Bøye hodet
Som tegn på ydmykhet, skam eller sorg
Henge med hodet
Være motløs, mistrøstig
Holde hodet høyt
Som tegn på stolthet, selvfølelse
Riste på hodet
Som uttrykk for nekting, resignasjon, oppgitthet
Stikke hodet fram
Også: våge å tre fram, vise seg
Stikke hodene sammen
Også: legge hemmelige planer eller lignende
Stange/renne hodet mot veggen
Møte uovervinnelige hindringer
Bli rød i hodet
Bli opphisset
Vokse en over hodet
Også: ta makten fra
Over hodet på noen
Ligge for høyt i nivå (for målgruppen); ta en avgjørelse uten først å rådspørre (den det gjelder), uten å varsle
Stå på hodet
Stå opp ned; også: være endevendt, i vill uorden
Sette/stille saken på hodet
Framstille, utlegge stikk imot de faktiske forhold
Gå på hodet
Falle forover
Kreve noens hode på et fat
Forlange en henrettet; forlange en ofret som syndebukk (etter Matt 14,8 ff og Mark 6,25 ff)
Overhode
Pålegge befolkningen skatt per hode
Hode (1) som sete for åndsevner, forstand
Ikke være helt riktig i hodet (ikke helt normal, ikke vel bevart)
Det er bare sport som står i hodet på gutten
Ha hodet fullt av planer
Fordreie hodet på en
Klassens lyse hode (den flinkeste i klassen)
Ha et godt hode
Bruke hodet
Tenke
Bry hodet sitt med noe
Spekulere, gruble (over noe vanskelig)
Få noe inn i hodet på noen
Få en til å forstå, begripe
Følge sitt eget hode
Ikke bry seg om råd fra andre
Holde hodet kaldt
Bevare dømmekraften, tenkeevnen
Miste hodet
Miste fatningen, bli rådvill
Regne i hodet
I tankene, uten oppskrevne tall
Sette seg noe i hodet
Være fast bestemt på å gjennomføre noe
Noe som ligner (mer eller mindre) på et hode (1)
Blomkålhode, kålhode, salathode
Den øvre, utvidede delen av noe
Søylehode
En fele med utskåret hode
Pipehode
Lyst hode
Flink, intelligent person
hodearbeid
SUBSTANTIV
Arbeid der en må tenke, bruke hodet
hodebry
SUBSTANTIV
Spekulering, grubling
hodebunn, hodebotn
SUBSTANTIV
nynorskordboka
hovud
SUBSTANTIV
Norrønt hǫfuð
Kroppsdel over eller framfor halsen på menneske og dyr med hjerne, sanseorgan, munn og opning for luftvegane
Få ein stein i hovudet
Ordtak:
Ha stort hovud og lite vit
Ha lite el. inkje hår att
Vere snau på el. i hovudet
Ha vondt i hovudet
Opphissa
Bli raud i hovudet
Låg for høgt for elevane
Undervisninga gjekk over hovudet på elevane
Falle om koll
Gå på hovudet
Om vin o l: gjere ein ør, rusa; òg: gjere ein ovmodig
Gå, stige ein til hovudet el. til hovudet på ein
Klø seg i hovudet
Syna teikn på rådville
Med hovudet i hendene
Initiativlaus, utan å gjere noko
Bøye hovudet
Syne teikn på audmjukskap, skam el. sorg
Henge med hovudet
Vere modlaus el. sorgtung
Med hovudet under armen
Tankelaust, utan ans
Halde hovudet høgt
Som teikn på sjølvkjensle, byrgskap
Riste på hovudet
Syne teikn på nekting, vonløyse el. oppgjeving
Vekse ein over hovudet
Vinne over ein, ta makta frå ein
Stå på hovudet
Stå opp ned; òg: vere endevend, vere i vill uorden
Setje/stille saka på hovudet
Snu opp ned, framstille stikk imot dei røynlege tilhøva
Stikke hovudet fram
òg: våge å vise seg, hevde seg
Stikke hovuda saman
òg: leggje hemmelege planar og liknande
Stange/renne hovudet mot veggen
Møte uovervinnelege hindringar
Over hovudet på nokon
(ta ei avgjerd) utan å rådspørje (den det gjeld), utan å varsle nokon
Ha tak over hovudet
Husrom
Ha/halde hovudet over vatnet
òg: greie seg (så vidt)
La hovuda rulle
Avrette i mengd; òg: nådelaust avsetje el. dømme leiande personar i mengd
1 kg per hovud
Skatt per hovud
åndsevne, forstand; tankar; hug
Bruke hovudet (tenkje klokt)
Følgje sitt eige hovud (ikkje bry seg om råd frå andre)
Tale i hovudet (i ørska)
Fordreie hovudet på (forville hugen hos (nokon), påverke fullstendig)
Dette er ikkje etter mitt hovud (ikkje slik eg har tenkt det)
Ha hovudet fullt av planar
Det er berre sport som står i hovudet på han
Kunne noko i hovudet (utanåt)
Person med gode åndsevner
Han er eit godt hovud
Ha eit godt hovud
Vere intelligent og liknande
Bry hovudet sitt med noko
Spekulere, gruble på (noko)
Leggje hovudet i bløyt
Tenkje hardt
Halde hovudet kaldt
Tenkje klart, bevare dømmekrafta (i ein vanskeleg situasjon)
Miste hovudet
Miste fatninga
Rekne i hovudet
Utan nedskrivne tal
Få noko inn i hovudet på nokon
Få (nokon) til å fatte, forstå (noko)
Setje seg noko i hovudet
Bestemme seg for (noko); få ein fiks idé som ein ikkje vil endre på
øvre (hovudliknande) del av noko
Kålhovud
Rivehovud
Spikarhovud
Råke spikaren på hovudet (òg: råke det rette uttrykket e l)
Ei pipe med utskore hovud
øvre delen av trykt brevpapir eller framside av avis
Brevhovud
Overhovud
hovudarbeid
SUBSTANTIV
Tanke-, åndsarbeid
Viktig(aste) arbeid, verk
Siste romanen blir rekna som hovudarbeidet hans
hovudaksent
SUBSTANTIV
Jamfør hovudtrykk
hovudaktør
SUBSTANTIV
Person, organisasjon eller liknande som speler ei sentral rolle i noko
Hovudaktørane i striden